وبینار «گفتگوی اجتماعی پیرامون سیاست‌های رفاهی، مسئولیت اجتماعی و خیرهمگانی» در راستای پیش نشست‌های دومین همایش ملی سیاست گذاری اجتماعی روز یکشنبه  15 اسفند از ساعت 9/30 الی 15/30 با حضور کارشناسان، صاحب‌نظران و اندیشمندان این حوزه برگزار شد.

به نقل ار سایت موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، در اولین پنل این وبینار،با موضوع چرا مسئولیت اجتماعی؟  وحید زارع فکری مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی وزارت تعاون؛ کار و رفاه اجتماعی با توضیحی کوتاه و روشن نسبت به حوزه مسئولیت اجتماعی در کشور، اظهار داشت:حوزه مسئولیت اجتماعی در کشور با سپری کودکی طولانی مدت، حوزه ای نابالغ است و برای چاره این مشکل استفاده از ادبیاتی است که برای موضوعات وابسته به مسئولیت اجتماعی از قبل تعریف شده است.

وی با بیان اینکه بنگاه اقتصادی بابت استفاده از منابع پایدار منطقه در قبال اجتماع مسئول است، گفت: بنگاه اقتصادی بابت اینکه از منابع پایدار منطقه استفاده می کند در قبال اجتماع مسئول است و تداوم این فعالیت را با خطر مواجه می کند یعنی شرایطی را ایجاد می کند که به واسطه آن آیندگان نمی توانند به کیفیت امروز این فعالیت را انجام دهند و موضوع دیگر تاب آوری است.

توسعه پایدار، اقتصاد پایدار و تاب آوری موضوعاتی هستند که خارج از فضای حقوقی و اخلاقی مسئولیت اجتماعی در بحث های اقتصادی قابل استفاده است و در سه سطح فعالیت های خود بنگاه، منطقه فعالیت بنگاه و اقتصاد کلان بررسی می شود.

مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی وزارت تعاون؛ کار و رفاه اجتماعی با اشاره به 5 مولفه اقتصاد مقاومتی، بیان کرد:موضوع دیگری که با اقتصاد سیاسی ما گره خورده است، مفهوم کلی اقتصاد مقاومتی است، اقتصاد مقاومتی 5 مولفه اصلی دارد که هر 5 مولفه را از بعد مسئولیت اجتماعی و ارتباط با فعالیت های بنگاه ها میتوان استفاده کرد که مبلغ بودن، مردمی بودن، دانش بنیان بودن و درون زا و برون زا بودن؛ 5 مولفه ای است که در اقتصاد مقاومتی در نظر گرفته شده است.

وی با اشاره به انگیزه های ایفای مسئولیت اجتماعی، گفت:انگیزه هایی که از ایفای مسئولیت اجتماعی وجود دارد، بخشی جبران خسارت های ناشی از فعالیت های اقتصادی بنگاه را شامل می شود که خسارات مستقیم به محیط زیست و زیرساخت های شهری و ملی باید در قالب مسئولیت اجتماعی جبران شود و این نکته حداقل مسئولیت اجتماعی است.

زارع فکری در ادامه تصریح کرد:اگر به دلیل ملاحظات اجرایی، آجرهای ساخت اولیه مسئولیت اجتماعی کج نهاده شود، در آینده این ترسیم با مشکلات متعددی مواجه خواهیم بود.

مدیرکل دفتر هماهنگی اقتصادی وزارت کار در پایان با بیان اینکه به نظر می‌رسد قوام بخشیدن به جامعیت جامعه و جامعه‌سازی به وزارت رفاه سپرده شده است، اظهار داشت:سازمان بهزیستی از کسانی حمایت می کند که از روند و سرعت جامعه به دلایل مختلف عقب افتاده اند.

وی افزود: محل مسئولیت اجتماعی نباید صرفا بنگاه های تحت نظر وزارت کار باشد و در واقع باید مسئولیت هماهنگی حوزه اجرا و ارائه مسئولیت اجتماعی بر عهده وزارتخانه بهتر است باشد و در این حوزه باید کلان نگری صورت گیرد.

**مسئولیت اجتماعی یک ضرورت است

در ادامه،محمود اولیایی، رییس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق بازرگانی ایران به تمایز مسئولیت اجتماعی عام و مسئولیت اجتماعی بنگاهی اشاره کرد و گفت:وقتی در خصوص مسئولیت اجتماعی صحبت می کنیم، باید توجه داشت که مسئولیت اجتماعی به شکل عام شامل افراد جامعه نیز می شود.

وی افزود: مسئولیت اجتماعی بنگاهی در واقع یک مفهوم مدیریتی است و در واقع این موضوع به عنوان یک نیاز و اصل ضروری در اداره بنگاه مطرح است.

رییس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق بازرگانی ایران، ادامه داد: بنگاه ها باید به صورت ساختاری بتواند به نیازهای حوزه مسئولیت اجتماعی پاسخگو باشد و در واقع بنگاه ها در صورت بی توجهی به مسئولیت اجتماعی، آسیب های فراوانی را دریافت خواهند کرد. مسئولیت اجتماعی در واقع به این مقطع ختم نمی شود و در واقع بحث در این راستا، ایجاد ساختار برای پاسخگویی به نیازهای اجتماعی است.

وی اضافه کرد: در مسئولیت اجتماعی بنگاهی نیاز به معماری فرایندهای متناسب در ذیل ساختاری متناسب برای کل بنگاه داریم و هزینه بخشی از سود بنگاه در حوزه مسئولیت اجتماعی رافع تمام مسئولیت ها نیست.

اولیایی گفت: سیاست های رفاهی اگر به دنبال موفقیت است باید به صورت جدی در بخش مسئولیت اجتماعی بنگاهی فعال باشد. سیاست های تشویقی دولت در حوزه استانداردها به دلیل همراهی با سیاست های کلان کشور نیاز امروز تولید در حوزه مسئولیت اجتماعی بنگاهی است. بنگاه ها باید موضوع مسئولیت اجتماعی بنگاهی را با توجه به سیاست های کلان ملی، جدی بگیرند.

**عدم استفاده از ظرفیت مسئولیت اجتماعی شرکتی برای ارتقای رفاه اجتماعی

علی‌اکبر تاج‌مزینانی؛ دانشیار سیاست‌گذاری اجتماعی در این پنل به بحث پیرامون سیاست گذاری اجتماعی و نقش مسئولیت اجتماعی شرکتی در رفاه اجتماعی پرداخت و اظهار کرد: جای فعالیت‌های تحقیقاتی در حوزه مسئولیت های اجتماعی و نقشی که می‌تواند در رفاه داشته باشد بسیار خالی است.

وی با اشاره به ارتباط میان سیاستگذاری اجتماعی و مسئولیت اجتماعی شرکتی گفت: در سیاست گذاری اجتمای با یکسری اصول و ارزش‌هایی مواجهیم که برنامه‌ریزی مبتنی بر آن انجام می‌شود. برابری، انصاف، عدالت، انتخاب، آزادی، کارایی یکسری از اصول هستند که حق و تکلیف یا مسئولیت نیز از جمله آنهاست و هر برداشت از هرکدام از این اصول و ارزش‌ها داشته باشیم، نوع سیاست‌گذاری را بسیار تحت تأثیر قرار خواهد داد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: اگر معتقد به برابری فرصت و نقطه شروع باشیم یک نوع از سیاست گذاری‌ها را داریم که به دنبال برابر کردن نقطه شروع، مقررات و رویه‌ها می گردیم که کسی از بازی بیرون نماد، اما اگر معتقد به برابری نتیجه در قالب بهره‌مندی رفاهی باشیم باید به دنبال آن برویم که در برخورداری رفاهی با توجه به شاخص‌های مختلف، افراد حداقل در کف استانداردهای زندگی برابر باشند.

تاج مزینانی با بیان اینکه برداشت‌ها از برابری مختلف است که نظام‌های مختلف بر اساس آن برنامه ریزی می‌کنند گفت: به عنوان مثال نظام لیبرال به دنبال برابرسازی رویه‌ها است و از آن سو سوسیال دموکراسی به دنبال برابرسازی نتایج رفاهی است و می‌خواهد همگان در یکسری شاخص‌های رفاهی با همدیگر برابر شوند.

وی افزود: از میان ارزش‌های اساسی که نام بردیم، «مسئولیت» و برداشت ما از آن، زیربنای تجویزها سیاست گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها است. اینکه مسئول چه کسی است و مسئولیت تأمین رفاه بر عهده چه کسی است؟ در تعیین سیاست گذاری‌های رفاهی تعیین کننده است. به عبارت دیگر باید مشخص شود که ما معتقدیم مسئولیت تامین رفاه بر عهده فرد است یا سطوح دیگری از مسئولیت هم داریم؟.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه در حوزه رفاه اجتماعی بازیگران و فراهم کنندگان مختلفی در امر رفاه داریم گفت: در واقع فراهم کنندگان متنوع و متکثر هستند. در وهله اول خود فرد یک بازیگر اصلی در فراهم سازی رفاه برای خودش است. دولت بازیگر دیگری است. بازار یا بخش خصوصی، کارفرمایان و سازمان‌های مردم نهاد نیز از دیگر فراهم کنندگان هستند. یکی از مناقشات اصلی در نظریه رفاه این است که مسئولیت اصلی در حوزه تأمین رفاه با کیست.

تاج مزینانی ادامه داد: لیبرال‌ها با توجه به رویکرد فردگرایانه، فرد را مسئول اصلی تأمین رفاه خودش می‌دانند و معتقد به رفاه فردی هستند و با رفاه اجتماعی از هرنوعش مخالف‌اند، مگر اینکه به صورت داوطلبانه و یا خیریه باشد. آنها با سازوکار جمعی برای تامین رفاه روی خوش نشان می‌دهند. اگر فرد برای تامین رفاه خودش اقدام نکند مقصر شناخته می‌شود.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه در این اندیشه، شما از طریق بازار یا بخش خصوصی می توانید به رفاه تجاری دست پیدا کنید گفت: بخش خصوصی هم هیچ مسئولیتی فراتر از فراهم کردن این رفاه در ازای وجه دریافتی ندارند.

وی افزود: یک سطح دیگر خانواده هستند که تحت عنوان فراهم کننده رفاه غیررسمی شناخته می شوند. ایدئولوژی‌های محافظه کارانه بر مسئولیت خانوادگی تاکید دارند. در کنار فرد، خانواده هم مسئول است و مسئولیت خانوادگی یک مسئولیت بسیار مهم است و آشنایان و خانواده اولویت بیشتری دارند و نباید آن را به بازار یا دولت سپرد.

تاج مزینانی با بیان اینکه از یک سو، با مسئولیت دولتی هم مواجه هستیم اظهار کرد: برخی مسئولیت را در وهله اول بر عهده دولت می‌دانند و ایدئولوژی‌های چپ چون سوسیال دموکراسی معتقدند که دولت مسئولیت تأمین رفاه را برعهده دارد و نهادهای دولتی هم مسئولیت عام دارند و هم مسئولیت خاص. مثلا در قبال اقشار آسیب دیده چون معلولان مسئولیت خاصی متوجه نهادها است. در اشتغال یا تخصیص سهمیه‌های مناطق محروم برای ورود به دانشگاه و مانند آن نیز همینطور است.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: آن چیزی که شاید بیشتر به مسئولیت اجتماعی شرکتی مرتبط است بحث بازیگران بخش خصوصی است. بازار به عنوان یک فراهم کننده و همچنین بخش‌هایی از بازار که فعالیت‌های غیررفاهی انجام می‌دهند ولی دارای تاثیرات اجتماعی هستند در اینجا مطرح است. بیمارستان‌های خصوصی، مدارس و دانشگاه‌های غیرانتفاعی، انبوه سازان مسکن شرکت‌های رفاهی از این جمله هستند که رفاه تجاری ارائه می‌دهند، نه به عنوان حق شهروندی بلکه در ازای دریافت هزینه آن کار انجام می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه در اینجا یک دیدگاه این است که بخش خصوصی کاری غیر از سودآفرینی ندارد و وظیفه حل مشکلات اجتماعی را برعهده ندارد گفت: اما به تدریج حتی طرفداران بازارآزاد هم به دلایل مختلف به سمت پذیرش مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها حرکت کردند.

وی افزود: مسئولیت اجتماعی شرکتی دایره بسیار گسترده‌ای دارد و می‌تواند تأمین کننده مهمی در حوزه رفاه اجتماعی باشد که نه فقط به عنوان رفاه تجاری بلکه به عنوان بازیگر رفاه اجتماعی نقش ایفا کند. ادبیات مربوط به رفاه شغلی نیز رو به گسترش است، یعنی نقش کارفرمایان در تأمین رفاه برای کارکنان خودشان چقدر است و تقسیم کار بین آنها و دولت در تأمین رفاه است باید به چه نحوی انجام شود. ادبیات رو به گسترشی مطرح است و بخشی از آن با مسئولیت اجتماعی شرکتی همپوشانی دارد. در ایدئولوژی های محافظه کارانه نقش نهادهای صنفی و کارفرمایی برای تأمین رفاه شهروندان بسیار برجسته است و آنها مزایای رفاه شغلی را به طور گسترده فراهم می‌کنند.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه نهادهای داوطلبانه و خیریه‌ها نیز رفاه داوطلبانه را فراهم می‌کنند و اینجا هم شاهد ایفای نقش مسئولیت اجتماعی هستیم که در آن با خبر بودن اعضای جامعه از همدیگر و توجه به حال همدیگر دیده می‌شود عنوان کرد: اگر این سمن‌ها به صورت سازمانی فعالیت کنند، بحث مسئولیت شرکتی درباره آنها هم مطرح است. بنابراین به طور کلی اینکه ایدئولوژی‌های رفاهی یا مکاتب سیاست‌گذاری در اینکه مسئولیت را برعهده چه کسی بگذارند، تفاوت‌ها و تعارض‌هایی در تجویز سیاست های رفاهی با یکدیگر دارند.

تاج مزینانی تاکید کرد: شاید در نگاه دولت رفاه محور، دولت محور به تامین رفاه، نگاه شود اما همه ما این را می‌دانیم که دولت به تنهایی نمی‌تواند از عهده تامین رفاه برآید. ایدئولوژی سومی داریم که بر شبکه سازی از همه بازیگرانی که می‌توانند در فراهم سازی رفاه نقش ایفا کنند تاکید دارد که باید بر مبنای آن، ائتلافی ایجاد شود که به طور خاص در آن، نقش مغفول مسئولیت اجتماعی شرکتی مورد توجه قرار بگیرد.